Voormalig legercommandant: ‘Geloof geeft houvast in een wereld vol angst’
'Als hij niet stopt met Oekraïne, dan maakt het Westen hem kapot.' Voormalig luitenant-generaal Mart de Kruif windt er geen doekjes om wat hij tegen Vladimir Poetin zou zeggen. In een openhartig gesprek spreekt de oud-commandant van 45.000 NAVO-militairen in Afghanistan over de dreiging van oorlog, de offers van soldaten en de rol van geloof, liefde en hoop. 'Er is ongelofelijk veel licht in de wereld. Je moet het alleen willen zien.'
Mart de Kruif noemt zichzelf geen vroom man, maar gebed is voor hem dagelijkse praktijk. ‘Ik bid elke avond, maar nooit voor mezelf. Altijd voor mijn kinderen en kleinkinderen. Het gaat niet om mij. Geloof geeft mij houvast in een wereld die zo vaak door angst en macht wordt geregeerd.’ Als militair heeft De Kruif ervaren dat oorlog nooit gewenst is, maar soms onvermijdelijk. ‘Iedereen die op missie is geweest, weet wat een oorlog is. Je moet nooit oorlog willen hebben. Maar soms moet je het kwaad ook kunnen bestrijden. Het kwaad is vaak verbonden met macht. Poetin is een schoolvoorbeeld van iemand die militair vermogen als legitiem middel ziet om zijn doelen te bereiken. Het gaat om respect voor mensen: zie je een mens als een nummer, of als een uniek wezen?’
Tachtig jaar vrijheid
De Kruif wijst erop dat Nederlanders zich niet altijd realiseren hoe bijzonder het is dat we al tachtig jaar in vrijheid leven. ‘Mijn ouders, die kort na de oorlog trouwden, hadden nooit kunnen denken dat ze nog tachtig jaar zonder oorlog zouden meemaken. In de Nederlandse geschiedenis was er elke veertig jaar wel een oorlog. Of we dat nog eens tachtig jaar volhouden, ligt aan onszelf. Het baart me zorgen dat crises vaak zichtbaar zijn maar er wordt niet op gereageerd. De inval van Poetin zagen we aankomen. De pandemie zagen we aankomen. De toeslagenaffaire, Groningen, klimaat – allemaal zagen we het aankomen. En toch handelen we niet.’ Hij noemt dit “onbegrijpelijk” vanuit militair perspectief, omdat een militair juist gewend is direct te handelen. Concrete oplossingen werkt hij in dit gesprek niet uit, maar zijn boodschap is helder: volgens De Kruif vraagt vrijheid dat we alert blijven en niet afwachten tot problemen ons inhalen.
Het gaat nooit om jou, maar om de mensen die je leidt
Bijbel en oorlog
Voor De Kruif is de Bijbel een belangrijk referentiepunt, maar ook een boek met spanning in zich. ‘Oorlog en vrede staan er allebei in. Mensen kunnen oorlog verklaren met de Bijbel, maar ook vrede. Jezus leerde ons: wraak en haat zijn nooit de weg. Soms moet je het kwaad bestrijden met het wapen, maar altijd met respect voor de ander. Mijn vader nam me als kind mee naar het Airborne-kerkhof in Oosterbeek. Hij zei: “Zorg dat dit nooit meer gebeurt.” Dat is de erfenis die ik meedraag. De offers van gesneuvelden mogen nooit voor niets zijn geweest.’
Liefde sterker dan haat
Als NAVO-commandant verloor hij mannen en vrouwen onder zijn bevel. ‘Hebben we gewonnen in Afghanistan? Nee. Was het dan voor niets? Ook niet. Miljoenen vrouwen konden tien jaar lang naar school. Mensen mochten stemmen, vaak in de brandende zon. Dat zijn kleine stukjes zingeving. In mijn kerstboodschap aan de troepen in Afghanistan schreef ik: “Liefde is sterker dan haat, respect machtiger dan discriminatie en hoop superieur aan het kwaad. Jezus leerde ons dat offers soms noodzakelijk zijn om deze wereld beter te maken.”‘
Dienend leiderschap
‘Sterke leiders zeggen wat er moet gebeuren en waarom, maar weten dat het nooit om henzelf gaat. Eerst zorg je dat je mannen en vrouwen veilig zijn, dat ze eten, dat ze kunnen slapen. Pas daarna kom jijzelf. Jezus was een dienend leider. Dat is het diepe besef dat het nooit om jou gaat, maar om de mensen die je leidt. Succes behaal je niet zelf, dat doen de mannen en vrouwen die in split seconds beslissingen moeten nemen over leven en dood. Wat mij raakt is de vastberadenheid van Oekraïners. Ze blijven weerstand bieden en geven niet op. Dat heeft niets met efficiency te maken, maar alles met overtuiging. En die overtuiging vind ik indrukwekkend, als militair maar ook als mens.’
Je hebt altijd een keuze: je zult geen dader zijn, geen slachtoffer, maar ook geen toeschouwer
Hij besluit met een Joodse wijsheid die hem diep raakte: ‘Gij zult geen dader zijn. Gij zult geen slachtoffer zijn. Maar gij zult ook geen toeschouwer zijn. Je hebt altijd een keuze. Vrijheid vraagt dat we handelen. En geloof laat zien dat er altijd licht is – ook als het donker lijkt.’
