Rik Felderhof zoekt graag de stilte

Jan van den Bosch in gesprek met Rik Felderhof

De carrière van Felderhof begint in 1970 bij de NCRV als omroeper en al gauw met het maken van een radioprogramma. Daarna volgen verschillende televisieprogramma’s waarvan ‘Villa Felderhof’ de meest bekende is. Felderhof ontvangt daarvoor in 1998 de Gouden-Televizierring. Ook schrijft hij verschillende boeken zoals ‘De vliegenvanger’ en ‘Simon, de buurjongen van Jezus’. Na jarenlang in de spotlights te hebben gestaan, zoekt Rik Felderhof graag de stilte op.

De programmamaker die in één adem genoemd mag worden met Mies Bouwman als het gaat om iconische televisie, haalt op dit moment veel voldoening uit het aanwezig zijn in de natuur. Rik vertelt: ‘Ik heb een tuin en daar rommel ik in. Het gazon hou ik bij met een grasschaartje. Het is een groot gazon dus dat duurt heel lang. Dat is voor mij een vorm van mediteren in de stilte. Ik strooi wat vogelzaad uit en dan komen de vogels en eekhoorntjes mij gezelschap houden. Ik zit daar uren als een soort monnik op het gras.’

De stem van Rik Felderhof stelt je meteen op je gemak. De vriendelijkheid en rust die ervan uitgaan heeft menig bekende Nederlander de ziel doen openen en je begrijpt direct waarom. Toch stopte Rik met het programma ‘Villa Felderhof’ om zich te richten op het schrijven. ‘Ik schrijf al heel lang, vanaf mijn twintigste en dat is wat mij heel blij maakt. Je fantasie volgen en verhalen kunnen vertellen. Ik heb jaren met veel plezier portretten van mensen gemaakt en interviews uitgewerkt. Maar ik vind het ook spannend om zelf verhalen te verzinnen. Een kerstverhaal voor de Libelle bijvoorbeeld of ‘Een reisgids voor levensgenieters’ voor de ANWB.’

Rik Felderhof zoekt graag de stilte ook wat betreft zijn naam. Het boek ‘De Vliegenvanger’ schreef hij niet onder zijn eigen naam. ‘Ik heb ik er bewust voor gekozen om een pseudoniem te gebruiken: Ravelli. Omdat de naam Rik Felderhof sterk verbonden is aan tv en de ‘villa’. Mensen hebben dan al een bepaald idee of een vooringenomen houding over wie je bent en wat je schrijft. Ik vond het enorm bevrijdend om onder een andere naam te schrijven. Bovendien was het mysterieus omdat het boek zo succesvol was en iedereen wilde weten wie die schrijver was en dat leverde veel publiciteit op. Er werd bijvoorbeeld gedacht dat priester Antoine Bodar het had geschreven.’

Het boek ‘De Vliegenvanger’ gaat over een jongetje dat van het seminarie van de Rooms Katholieke Kerk wordt gestuurd omdat hij onkuis is. Vervolgens trekt hij de hele wereld over. De schrijver vertelt: ‘Het is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. De man van wie dit levensverhaal is, vertrouwde mij zijn dagboeken toe om het naar buiten te brengen. Ik heb er vervolgens een roman van gemaakt. Het is inmiddels vertaald in het Italiaans en Engels dus daar ben ik best trots op. Ik vind het ook bijzonder dat ik die belofte heb kunnen inlossen. Deze man woonde in een hutje aan de Mokerheide en had daar zijn eigen kloosterorde met zichzelf als enige monnik. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft hij als geestelijke veel mensen gered en nazi’s omgebracht. Hij had in zijn leven ook behoorlijk veel ruzie met God en legt dit uiteindelijk bij. Op het einde wordt hij alsnog heel religieus.’

Herkent de schrijver zichzelf in dit verhaal? Rik Felderhof zoekt graag de stilte maar ruziet hij ook met God ? Rik antwoordt: ‘Ik zoek graag de stilte maar zie mijzelf niet als een kluizenaar. Ik kan wel goed alleen zijn. Ik heb vijftien jaar lang voor een groot deel van de tijd in Tanzania gewoond, nou daar leer je wel omgaan met stilte èn met eenzaamheid. De stilte is fantastisch want die wordt gevuld met jouw eigen gedachten en je eigen gevoel. Ik voelde mij daar in de natuur ook heel dicht betrokken bij de schepping. Als je God ergens wilt vinden moet je naar Afrika gaan, daar kom je heel dicht bij Hem.’ Een groot deel van dit boek schreef hij daar, in de stilte. ‘Op een gegeven moment raak je bevriend met de hoofdpersonen. Je kunt iedereen in het boek ook vormen zoals je dat zelf wilt. Qua uiterlijk en qua innerlijk, je hebt een soort toverpen die je aan je eigen ideeën kunt laten voldoen. Daardoor voelde ik mij toch omgeven door personen die er eigenlijk niet waren maar wel in mijn hoofd zaten.’

De creativiteit en verhalen zijn de schrijver met de paplepel ingegoten. Zijn vader schreef al van jongs af aan en ook zijn moeder schreef voor een Amerikaans tijdschrift. ‘Het omgaan met woorden en verhalen werd ons al vroeg bijgebracht’, vertelt Rik. ‘Er werd veel voorgelezen, het boek ‘Alleen op de wereld’ bijvoorbeeld. Maar ook moesten we als kinderen om de beurt uit de Bijbel lezen. Dat was natuurlijk heel spannend omdat het zulke interessante verhalen waren. We lazen de kinderbijbel, ik heb hem nu nog in mijn boekenkast staan. Er stonden ook moeilijke woorden in en daar kon je dan over struikelen. Dat was natuurlijk niet de bedoeling want je wilde het zo mooi mogelijk vertellen. Dus leerde ik er veel van. Daarnaast ben ik erg geïntrigeerd door de figuur Jezus. Omdat Hij een mens en tegelijk de zoon van God is en die zo bijzonder in het leven stond dat Hij een voorbeeld voor velen is geworden.’

Felderhof gaat zelf af en toe naar de kerk en is nu bezig met een serie verhalen over de paus en zijn stafleden. Rik vertelt: ‘De paus voert in de anekdotes gesprekken met zijn hofhouding. Die heb ik geschreven om mensen te bemoedigen in deze tijden. Er komen gedachten in naar voren die iedereen kunnen verrijken. Geïllustreerd met lichtvoetige tekeningen. Dit hebben we gedaan om het boekje ook toegankelijk te maken voor mensen die niet gelovig zijn. Je mag zijn wie je bent en je hoeft je niet te modelleren naar de wensen van een ander. De kerk als instituut is in een verkeerd daglicht komen te staan. Omdat het instituut op een gegeven moment bijna belangrijker werd dan de boodschap die zij uitdroeg. Er kwamen allemaal wetten, protocollen en regels en dat maakt het moeilijker voor mensen om te geloven. Maar ik denk dat de huidige tijd wel de mogelijkheid geeft tot bezinning. Veel mensen zijn geschrokken en gaan angstig toch weer terug op de knieën om te bidden of te zoeken naar de stilte.’

Hoe is dat bij Felderhof alias Ravelli? Bidt hij zelf ook en hoe ziet dat er dan uit? Rik: ‘Knielen doe ik omdat in Afrika iedereen dat daar doet. Dat vind ik heel mooi. Maar ik kan ook bidden als ik in de tuin bezig ben met mijn grasschaar, even danken voor de mooie dag, een zegen vragen voor mensen die het moeilijk hebben of in angst verkeren, bezorgd zijn voor hun naasten. En voor mezelf meer als een vorm van verbinding zoeken en de zin zien van het bestaan. Want wat heeft het allemaal voor zin als er niet iets veel groters en belangrijker is? Dat gevoel heb ik al van kinds af aan en misschien is mijn geloof ook een beetje simpel. Maar wel eerlijk en duidelijk. We maken het vaak te ingewikkeld. Iedereen mag geloof op zijn eigen manier beleven en er invulling aan geven. Ik hoop dat het geloof weer tot bloei zal komen.’

‘In Beijing zag men voor het eerst de zon weer goed omdat al die smog verdwenen is. Laat die economie maar een keertje stilstaan, die is al zo goed. Als je mij vraagt wat de gelukkigste periode in mijn leven was, dan denk ik toch aan mijn huis in Afrika, en in de toekomst een eenvoudig boerderijtje ergens boven de villa in Saint Tropez. Dat past beter bij mij. Stilte maakt veel mensen angstig omdat ze zichzelf tegenkomen. Angst om goed na te denken over wie je bent en wat je werkelijk wilt. Of je wel zo gelukkig bent als je zegt te zijn. Ik heb dat allemaal al gehad.’ Rik Felderhof zoekt graag de stilte, ‘want ik denk dat je in gezelschap soms minder wijsheid opdoet dan alleen onder een boom.’